Frans-Paul van der Putten over 'China in een geopolitieke context'

De opkomst van China heeft verregaande gevolgen voor de internationale orde.

De wederopstanding van China volgt de geopolitieke transformatie van China op het wereldtoneel, van de strijd met Groot-Brittannië tijdens de Eerste Opiumoorlog in de negentiende eeuw tot de rivaliteit met de Verenigde Staten nu. Wat begon als een reactie op de koloniale invloed van Europa is geleidelijk uitgegroeid tot China’s streven naar een leidende rol op het wereldtoneel. Die opkomst van China komt doordat China steeds meer invloed uitoefent, maar ook door de reactie daarop van de Verenigde Staten, die vrezen om hun mondiale leiderspositie te verliezen. Deze ontwikkeling roept aantal belangrijke vragen

op:

1. Hoe invloedrijk is China op internationaal gebied en welke doelen streeft het na?

2. Wat is de reactie van de VS op China’s opkomst als wereldmacht?

3. Wat zijn de gevolgen van de rivaliteit tussen China en VS voor de internationale orde?

4. Wat betekenen China’s opkomst en de Amerikaanse reactie daarop voor Europa?

In de lezing van Frans-Paul van der Putten zullen deze vier vragen centraal staan.

-----------------

Verdere lectuur: naar aanleiding van een ontmoeting van de Chinese president Xi Jinping en de Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen in Beijing op 24 juli 2025 kwam de spreker nog in het nieuws in 2 interviews voor Nederlandse kranten, het NRC en de Volkskrant:

22 juli 2025, Het ontbreekt de EU aan macht tegenover China. Europa zet zichzelf vast, Tabitha Speelman en Michel Kerres, NRC (weliswaar achter de betaalmuur). Hier enkele uitspraken van Frans-Paul van der Putten:

"De harde Europese retoriek richting China werkt niet in Europa’s voordeel, denkt Van der Putten. „Daarmee zet Europa zichzelf vast ... De EU stelt eisen aan China die het niet kan afdwingen omdat het daartoe simpelweg de macht niet heeft."

24 juli 2025, Topoverleg in Beijing tussen China en de EU: wat staat er op het spel en waarom zijn de verwachtingen zo laag?, Julie Blussé, de Volkskrant (ook achter de betaalmuur). Hier een quote:

"China toont geen haast meer om de banden met de EU aan te halen. Waar het land eerder dit jaar nog hard werd getroffen door de handelsoorlog met de VS, stelt het zich inmiddels zelfverzekerder op. Met de beperkingen op de uitvoer van zeldzame aardmetalen heeft China een krachtig drukmiddel gevonden, dat het ook tegen de EU durft in te zetten .... Tegelijkertijd lijkt de EU alleen maar hardere eisen aan China te stellen, ondanks de verzwakte geopolitieke positie. Dat getuigt van weinig realiteitszin, zegt geopolitiek expert Van der Putten. Als voorbeeld noemt hij de eis van de EU dat China afstand moet nemen van Rusland. Die ligt al sinds de Russische inval in Oekraïne in 2022 op tafel, maar China gaf nooit gehoor. Opnieuw hetzelfde eisen is zinloos: het beste dat Europa kan bereiken, is dat China geen militaire steun gaat geven aan Rusland."

Frans-Paul van der Putten (1970) is onderzoeker en adviseur op het gebied van China en geopolitiek. Hij studeerde geschiedenis in Leiden, waar hij in 2001 promoveerde op onderzoek naar Europese bedrijfsstrategieën en (geo-)politieke risico’s in China voor 1942. Van 2001-2006 werkte hij als onderzoeker aan Nyenrode Business Universiteit, en van 2007-2022 als China-onderzoeker bij Instituut Clingendael, waar hij medeoprichter en hoofd was van het Clingendael China Centre. Van der Putten is voormalig hoofdredacteur van Itinerario, een wetenschappelijk tijdschrift over Europese koloniale geschiedenis uitgegeven door Cambridge University Press, en auteur van het boek De Wederopstanding van China: Van prooi tot wereldmacht (Uitgeverij Prometheus, 2020). Eind oktober 2025 verschijnt een nieuwe versie van zijn boek. Hij is als extern deskundige verbonden aan Clingendael, LeidenAsiaCentre en China Macro Group.