'Voor Kunst en Vrouwenrechten', Chris van Weel, afdeling Nijmegen

Het boek beschrijft de levensgeschiedenis van Mathilde Cohen Tervaert-Israëls, dochter van de schilder Jozef Israëls. Zij speelde een prominente rol in het beheer van de kunstnalatenschap van haar vader en van haar broer Isaac Israels, met omvangrijke schenkingen aan de vooraanstaande Nederlandse musea. Tegelijkertijd was zij een prominente feministe die als vrijdenker zich inzette voor ongehuwde moeders en hun kinderen. Naast praktische hulp richtte zij zich op de dubbele moraal in wet- en regelgeving en was politiek actief. 

Chris van Weel (1947) groeide op in Den Haag. Na zijn eindexamen gymnasium studeerde hij geneeskunde in Leiden. Hij vestigde zich als huisarts in Rotterdam werd vervolgens benoemd tot hoogleraar huisartsgeneeskunde aan de Radboud Universiteit, Nijmegen. Van jongs af aan was hij verbonden met de schilderkunst van zijn betovergrootvader Jozef en oudoom Isaac Israëls. Vanuit die verbondenheid kwam zijn fascinatie voort, voor de rol die zijn overgrootmoeder, Mathilde Cohen Tervaert-Israëls, had gespeeld in het beheer van de artistieke nalatenschap van haar vader Jozef en broer Isaac. In dit verslag van zijn onderzoek komen ook haar strijd voor vrouwenrechten en politieke engagement in beeld.

Mathilde Cohen Tervaert-Israëls ontpopte zich vanaf 1900 als een gedreven feministe. Als oprichtster van de afdeling Den Haag van Onderlinge Vrouwenbescherming bond zij de strijd aan tegen de dubbele moraal die voor vrouwen en mannen golden. Zij bekommerde zich daarbij vooral om het lot van ongehuwde moeders en prostituees. In die strijd richtte zij zich op het realiseren van volwaardig staatsburgerschap voor vrouwen door middel van het verwerven van kiesrecht en door politieke participatie. Naast het presidentschap van de Nederlandsche Vereeniging van Staatsburgeressen was zij van 1924-1935 lid van Provinciale Staten van Zuid Holland. In 1934, in de nadagen van haar feministische carrière, zag zij zich door het plotseling overlijden van haar broer Isaac Israels geplaatst voor de taak om diens atelier op te ruimen. Zij moest een passende bestemming vinden voor de daarin aanwezige omvangrijke collectie schilderijen, aquarellen en schetsboeken van Isaac en van haar vader Jozef Israëls. Dit resulteerde in grote schenkingen aan diverse musea in Nederland. Haar bijdrage aan het Nederlandse kunstbezit werd evenmin als haar betekenis voor de strijd om vrouwenrechten eerder beschreven. Het levensverhaal van Mathilde Cohen Tervaert-Israëls onthult haar rol als feministe en hoedster van het erfgoed-Israëls.